Arent thoe Boecop publiceert over boeiende volkscultuur

ELBURG De nieuwste publicatie ‘Elburger Bijnamen’ (nr. 111) van de plaatselijke oudheidkundige vereniging Arent thoe Boecop is onlangs verschenen. De redactie en het bestuur hebben lang geaarzeld, want zouden er geen mensen gekwetst worden als gevoelige namen zouden worden genoemd? Een woordvoerder: ,,Wanneer wordt een bijnaam een scheldnaam met negatieve associaties? Anderzijds zijn we zorgvuldig en voorzichtig te werk gegaan. Bij twijfel is in een aantal gevallen contact gezocht met familieleden of zijn namen soms bewust weggelaten.”

VANZELFSPREKEND Bijnamen zijn verweven met de Elburger bevolking. Vooral onder de vissers waren bijnamen vaak vanzelfsprekend. Dat was niet alleen in Elburg het geval, maar zeker ook in andere vissersplaatsen rondom de voormalige Zuiderzee. In diverse steden en dorpen waren vroeger meerdere mensen bekend onder dezelfde voor- of achternaam. Het was dan gebruikelijk om onderscheid te maken door het gebruik van een bijnaam. Vroeger waren mensen soms bekender onder hun bijnaam dan onder hun werkelijke naam. Bijnamen waren veelal functioneel: ze moesten onderscheid maken tussen de personen en mogelijke verwarring opheffen. Binnen een lokale gemeenschap hoorden (horen) bijnamen vaak bij de volkscultuur.

BROERS De publicatie opent met een bijzonder verhaal van de broers Jan en Steven Jansen, zoons van de schipper van de EB 60. Vanuit hun thuissituatie schetsen de broers Jansen een prachtig verhaal over de bijnamen, met name onder de Elburger vissersbevolking. Thuis werden veel bijnamen benoemd en besproken, maar ook bijzondere verhalen verteld. Daarom is het artikel van Jan en Steven Jansen heel boeiend om te lezen.

Veel bijnamen worden in een lange opsomming alfabetisch benoemd, maar wellicht nog interessanter is het om in deze publicatie te ontdekken hoe iemand aan een bijnaam is gekomen. In twee uitgebreide hoofdstukken valt hier veel vermakelijks over te lezen.

De publicatie over de Elburger bijnamen sluit af met het levensverhaal van Cees Nagelhout, onder de Elburgers veel meer bekend onder zijn bijnaam Cees de Kleppe. Precies tien jaar geleden overleed Cees, waarmee een authentieke Elburger uit de samenleving is verdwenen. Veel prachtige foto’s ondersteunen de inhoud van deze publicatie.

De publicatie over de bijnamen is opgedragen aan ons voormalige erelid Henk Schuijn (1919-2004) en zijn zoon Piet Schuijn (1949-2019). Henk was het die met zijn grote verzameling Elburger bijnamen ons bewust maakte van het belang van dit bijzondere onderdeel van onze volkscultuur. Zijn zoon Piet (bijgestaan door Aleid Hulst) wilde enkele jaren geleden het initiatief van zijn vader nieuw leven inblazen, maar korte tijd later werd hij ernstig ziek. Piet Schuijn stierf op 15 april 2019. Uit respect en bewondering voor alles wat Henk en Piet Schuijn aan voorbereidend werk hebben verricht, is dit nummer een eerbetoon aan hen.

JAREN Na enkele jaren voorbereiding is het project van de Elburger bijnamen nu voltooid. Dat heeft uiteindelijk geresulteerd in een gelijknamige publicatie die nu onder de leden van Arent thoe Boecop is verspreid. Het is een geschiedenis die past bij het karakter van Elburg.