‘Wie zijn verleden niet kent, heeft geen idee van het heden’

Op veel plekken in Nederland werd afgelopen weekend de Holocaust herdacht. Ook bij de Joodse begraafplaats in Elburg werd stil gestaan bij de Joodse inwoners, die zijn omgekomen in vernietigingskampen tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Hanneke Bloemendaal

“Er zijn groeperingen die antisemitisme met de paplepel ingegoten krijgen. Antisemitisme is nooit weggeweest, we horen weer dezelfde leugens over Joden als toen. Onwetendheid is daar ook debet aan”, aldus Mirjam Samson, lid van het educatieteam van Sjoel Elburg, . “Het onderwijs schiet danig tekort. Jongeren twijfelen over de holocaust, denken dat het een mythe is. Dat is schrikbarend, want wie zijn verleden niet kent, heeft geen idee van het heden. Educatie kan hieraan meehelpen. Sjoel Elburg is hier een prachtig voorbeeld van.” Ook Jan Swager, bestuursvoorzitter van Sjoel Elburg en burgemeester Jan Nathan Rozendaal spreken tijdens de herdenking.
Swager benadrukt dat Auschwitz geen incident was, maar een misdaad met diepe wortels. Hij noemt de haat tegen Joden een veelkoppig monster dat steeds weer opduikt. “Waarom zijn er mensen die de ernst van de Holocaust ontkennen? (...) Soms is het makkelijker om te ontkennen dan onder ogen te zien wat in ons en onder ons leeft.” Hij wijst naar een oud bord met aan de ene kant ‘Zwolle’ en aan de andere kant ‘voor Joden verboden’. “Een tastbaar bewijs dat Joden de stadswallen niet mochten betreden.” Hij besluit: “Waarom is het goed dat u en jij er bent? Zien leidt tot gedenken en gedenken tot doen. Twee belangrijke stappen waarvoor ik u wil bedanken.” Als derde stap vraagt hij de belangstellenden om ook te doen. Doen door een steentje te leggen uit respect voor hen die er niet meer zijn, maar ook doen door je te verzetten tegen het kwaad, tegen uitsluiting, tegen geweld. Burgemeester Rozendaal refereert in zijn toespraak aan de dagboeken van Etty Hillesum, die op 29-jarige leeftijd werd vermoord in Auschwitz en leest haar laatste brief voor. Leerlingen van het Nuborgh College Oostenlicht maken met een sobere voorstelling indruk. Feiten uit een gruwelijke geschiedenis van de Jodenvervolging worden voorgelezen, waarbij bij elk feit twee leerlingen ‘verdwijnen’. Bij het gedeelte over de Tweede Wereldoorlog komen ze terug met een gele ster. Daarna worden de namen genoemd van de omgekomen Joodse inwoners. Na het lezen van het Kaddisj-gebed door Willy Samson is er een moment van stilte waarna de aanwezigen een steentje leggen bij de ingang van de Joodse begraafplaats.